Cách làm tinh dầu trầm hương nguyên chất cho kết quả cao

Từ bao đời nay, trầm hương nói chung hay tinh dầu trầm hương nói riêng luôn được biết đến là món vật phẩm vô cùng quý giá và được rất nhiều giới quý tộc, vua chúa sử dụng. Đặc biệt, cho đến thời điểm hiện tại thì nó vẫn được ứng dụng rất nhiều trong đời sống nhờ mang đến nhiều giá trị khác nhau. Và sản xuất tinh dầu trầm hương hiện nay được đánh giá là quy trình rất độc đáo và kì công. Cụ thể ra sao, ở bài viết sau Thiên Mộc Hương sẽ giới thiệu cho bạn những cách làm tinh dầu trầm hương chi tiết nhất.

Kết cấu của tinh dầu trầm hương nguyên chất thế nào?

Tinh dầu trầm hương là một loại tinh dầu được chiết xuất từ gỗ trầm hương nguyên chất , một loại gỗ quý hiếm lấy từ cây Dó bầu. Kết cấu của tinh dầu trầm hương nguyên chất bao gồm các thành phần hóa học tự nhiên chứa hợp chất dược lý và các hợp chất có lợi cho sức khỏe. Cụ thể, các thành phần chính của tinh dầu trầm hương gồm sesquiterpenes, triterpenes, phenylethyl chromones, diterpenes và các hợp chất khác.

• Sesquiterpenes là thành phần chủ yếu của tinh dầu trầm hương, chiếm đến 50-60% tổng lượng của tinh dầu. Chúng đóng vai trò quan trọng trong tính năng của tinh dầu trầm hương, đem lại hương thơm đặc trưng và các đặc tính sinh học. 
• Các diterpenes và triterpenes cũng là thành phần quan trọng trong tinh dầu trầm hương, đóng vai trò trong tính chống viêm, kháng khuẩn, và kháng nấm của tinh dầu.
• Phenylethyl chromones là một loại hợp chất được tìm thấy trong tinh dầu trầm hương, mang tính đặc trưng và đem lại mùi hương dễ chịu cho tinh dầu. Những hợp chất này có thể có tác dụng làm dịu da, chống oxy hóa, và có tính kháng viêm.

Kết cấu của tinh dầu trầm hương nguyên chất có thể khác nhau tùy thuộc vào quy trình chiết xuất và nguồn gốc của gỗ trầm hương. Tuy nhiên, nhìn chung tinh dầu trầm hương nguyên chất thường có màu nâu đậm hoặc đen, với hương thơm đặc trưng và có tính độc đáo.

Cần chuẩn bị gì cho cách làm tinh dầu trầm hương?

Theo tác giá Ngô Phi Mạnh trong Nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chưng cất tinh dầu trầm hương đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Đại học Đà Nẵng: “Tinh dầu trầm hương là sản phẩm có giá trị kinh tế rất cao, được chiết xuất chủ yếu bằng phương pháp chưng cất từ gỗ trầm hương. Tuy nhiên, quá trình chưng cất tinh dầu trầm hương rất phức tạp và hiệu quả của quá trình chưng cất tinh dầu trầm hương phụ thuộc vào nhiều yếu tố.” [1]

Để sản phẩm cuối cùng của tinh dầu trầm hương đạt chuẩn, quá trình loại bỏ tạp chất rất quan trọng. Thông thường, từ 10kg trầm hương chỉ chiết xuất ra được 5ml tinh dầu trầm nguyên chất. Ngoài ra, quá trình hoàn thiện mùi hương của tinh dầu trầm hương cũng mất khoảng 1 tháng, theo đó tinh dầu trầm lưu trữ càng lâu sẽ càng thơm hơn.

Để thực hiện cách làm tinh dầu trầm hương, bạn cần chuẩn bị đầy đủ như sau:

• Trầm hương: Đây là nguyên liệu chính và chắc chắn không thể thiếu để chiết xuất tinh dầu. Bạn nên chọn gỗ trầm hương chất lượng, lượng tinh dầu cao và có mùi thơm đặc trưng.
• Dụng cụ chiết xuất tinh dầu: Có thể sử dụng bình chưng, máy chưng cất hay bình hấp để tiến hành chiết xuất tinh dầu từ trầm hương.
• Nước: Nước dùng để làm nền để phân tách tinh dầu từ trầm hương. Do đó, bạn nên sử dụng nước tinh khiết hoặc nước cất để đảm bảo chất lượng tinh dầu một cách tốt nhất.
• Bình chứa: Cần chuẩn bị bình chứa sạch và đảm bảo khô để lưu trữ tinh dầu sau khi chiết xuất.
• Dụng cụ đo lường: Cần sử dụng thước đo hoặc cân điện tử để có thể tiến hành đo lường lượng trầm hương và tinh dầu.
• Nhiệt kế: Đây là dụng cụ dùng để đo nhiệt độ trong quá trình bạn thực hiện cách làm tinh dầu trầm hương.
• Nơi thực hiện: Cần có một không gian sạch sẽ, thông thoáng và an toàn để thực hiện quá trình chiết xuất tinh dầu đảm bảo độ nguyên chất tối đa nhất. 

Ngoài ra, cần tuân theo các quy trình an toàn, đảm bảo vệ sinh và biết cách sử dụng các dụng cụ và nguyên liệu một cách đúng đắn để đạt được sản phẩm tinh dầu trầm hương chất lượng cao.

2 cách làm tinh dầu trầm hương đơn giản nhất

Việc chiết xuất tinh dầu từ trầm hương được thực hiện chủ yếu qua hai phương pháp: chưng cất và trầm tích. Dưới đây là mô tả chi tiết cách làm tinh dầu trầm hương từ 2 phương pháp này:

Chưng cất tạo tinh dầu trầm hương

Bước 1: Xay bột trầm hương và ủ lên men

Đầu tiên, chọn lựa gỗ trầm hương đảm bảo chất lượng, sau đó xay thành bột và ủ lên men. Đôi khi bột trầm trong quá trình ủ thường có mùi hôi khá khó chịu. Thời gian ủ có thể dao động từ 15 đến 30 ngày, thậm chí còn lâu hơn tùy thuộc vào từng trường hợp.

Bước 2: Chưng chất trầm hương để tạo tinh dầu

Sau khi hoàn thành giai đoạn ủ, lượng bột trầm sẽ được đưa vào một nồi chưng cất đặc biệt, đun cùng nước. Nồi chưng cất được trang bị một ống hơi đi qua nắp, và ống hơi này sẽ đi qua một bộ phận làm lạnh. Nhờ vậy, hơi nước trong quá trình đun sẽ ngưng tụ và chảy vào phễu chiết. 

Quá trình này được lặp lại liên tục, tương đối giống với quá trình chưng cất rượu, và thời gian kéo dài từ 48 đến 72 tiếng, phụ thuộc vào trang thiết bị và kỹ thuật chưng cất được áp dụng. Kết quả của quá trình này là tinh dầu trầm hương có thể có chứa một số tạp chất và nước.

Bước 3: Loại bỏ tạp chất, thu kết quả

Để đạt được sản phẩm cuối cùng là lượng tinh dầu trầm nguyên chất, bạn cần tiếp tục trải qua quá trình loại bỏ tạp chất và nước. Thông thường, khoảng 10kg trầm hương chỉ đủ để chiết xuất ra được 5ml tinh dầu trầm nguyên chất. Chính vì lý do này mà tinh dầu trầm hương có giá thành cực kỳ cao và đắt đỏ. 

Cách làm tinh dầu trầm hương theo phương pháp trầm tích

Cách làm tinh dầu trầm hương theo phương pháp trầm tích bao gồm 4 giai đoạn chi tiết như sau:

• Bước 1: Chuẩn bị các nguyên liệu như gỗ và miếng trầm hương, được ngâm trong bình chứa chất dung môi có sẵn, và hỗn hợp này được xáo trộn đều trong suốt quá trình ly trích. Phương pháp này được gọi là tẩm trích.
• Bước 2: Xử lý dung dịch cần ly trích sau khi đã tẩm trích xong. Dung dịch ly trích được lấy ra và xử lý để thu hồi dung môi hữu cơ bằng cách sử dụng phương pháp cơ quay. Đây còn được gọi là chưng cất dưới áp suất thấp.
• Bước 3: Tiếp tục xử lý sản phẩm để ly trích lượng tinh dầu. Sau khi dung môi đã được thu hồi, sản phẩm thu được sẽ là một hỗn hợp đặc sệt gồm chất béo, nhựa, tinh dầu và sáp. Do đó, cần sử dụng phương pháp chưng cất bằng hơi nước để tách riêng tinh dầu từ hỗn hợp này. Tuy rằng phương pháp này không đem lại số lượng tinh dầu nhiều , thế nhưng tinh dầu trầm hương thu được lại có mùi hương đậm đặc và thơm lâu hơn.
• Bước 4: Phần bã thường còn chứa một lượng tinh dầu nhất định, do đó bạn có thể tiến hành tách lượng tinh dầu này ra. Dung dịch này có thể được lấy ra bằng các phương pháp thủ công như lọc ép, chưng cất hơi nước hoặc ly tâm.

Hiện nay, phương pháp trầm tích không còn được lựa chọn nhiều do quy trình phức tạp và gây thất thoát dung môi nhiều, do đó bạn có thể cân nhắc tham khảo.

Lưu ý gì khi chọn gỗ trầm hương làm tinh dầu trầm?

Lựa chọn gỗ trầm là bước quan trọng hàng đầu trong quá trình chiết xuất tinh dầu trầm hương cao cấp. Thực tế, đây là yếu tố quyết định đến 99% chất lượng của thành phẩm tinh dầu trầm hương sau cùng. Do đó, để thực hiện được công việc này, những nghệ nhân cần phải có kinh nghiệm và khả năng lựa chọn kỹ càng để tìm ra khối trầm hương tốt nhất.

Hiện nay, có hai loại trầm hương phổ biến nhất được sử dụng để chiết xuất tinh dầu là trầm hương tự nhiên từ rừng hoang dã và trầm hương nhân tạo được tạo ra bởi con người. Điều đáng lưu ý là giá cả của tinh dầu trầm hương từ hai loại này có sự chênh lệch rõ rệt. Tinh dầu chiết xuất từ trầm hương tự nhiên là sản phẩm quý hiếm, có giá thành khá đắt đỏ, trong khi đó tinh dầu trầm hương nhân tạo thường có giá cả thấp hơn.

Kết luận

Trên đây là những cách làm tinh dầu trầm hương đơn giản nhất. Bạn cần lưu ý rằng quá trình chiết xuất tinh dầu là một quá trình phức tạp và cần đúng kiến thức và kỹ năng để đạt được chất lượng tinh dầu tốt nhất. Do đó, nếu bạn không có kinh nghiệm hoặc không đủ đảm bảo an toàn, bạn nên tìm hiểu kỹ hoặc tìm sự hỗ trợ từ những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực này hoặc chọn mua hàng tại những đơn vị uy tín để đảm bảo chất lượng nhất nhé.

Tài liệu tham khảo:

[1] Mạnh*N. P., Vang, T. V., Hoàng, M. P., Quỳnh, V. K., & Huy, N. N. (2020). Investigating factors affecting the distillation process of agarwood oil. Tạp Chí Khoa Học và Công Nghệ – Đại Học Đà Nẵng, 21–25. Truy cập tại https://jst-ud.vn/jst-ud/article/view/2564